( Σύμμεικτα : Ποικιλία θεμάτων )
Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος »
Λίγα ακόμη Εαρινά...
Λίγο μετά την ανοιξιάτικη ισημερία, φεύγοντας η εαρινή διπλή γιορτή του Ευαγγελισμού και της Παλιγγενεσίας...τώρα που ο Απρίλης ( Ελαφηβολιών και Μουνιχιών των αρχαίων ) προοιωνίζει την Πασχαλιά...τώρα που το ελαφρύ αεράκι της γρεγοτραμουντάνας αλαργεύει τη σκόνη της αφρικάνικης παρασκόνης μας... είναι που κάθομαι στο μπαλκονάκι της νιόφερτης άνοιξης...σ΄ένα ήλιο με πρώιμο θάλπος - ακόμη αναιμικό - κι΄οσμίζομαι το υπέροχο άρωμα απ΄τα χωνάκια της φούξιας που μου ΄ρχεται μεθυστικά ως λιβανωτός, αντάμα με τους διπλανούς πορτοκαλανθούς και τα νυμφικά λεμονάνθια... Λουλακιά κι΄ήσυχη σήμερα κάτω η θάλασσα - ούτε καν στην αμμουδιά δε σαλεύει - ένα μικρό σμήνος γλάρων ψηλά ανεμοπορεί επιστέφοντας κυκλικά την μηχανοκίνητη ανεμότρατα που πάρα μέσα καλάρει... Κι΄ήρθανε λέει μπροστά μου μες΄την εαρινή προσωδία της απέθαντης φύσης...όχι τα γνωστότατα μελωδικά « περιστέρια του στρατώνα »...αλλά ήρθαν δυό τριγωνάκια - φτερωτοί καιρό τώρα των κεραμιδιών μας συγκάτοικοι - κι΄αρχίσαν πάνω στον ξύλινο φανοστάτη να φλυαρούν γλουγλουτίζοντας και να ερωτοτροπούνε περιπαθώς!.. ( Αλήθεια...έχετε δει και ακούσει τον κροταλισμό των ραμφών τους όταν ερωτικά αλληλοφιλιούνται;..). Ήταν ( που τώρα με θλίψη θυμήθηκα ) την εξομολόγηση κάποιου χομπίστα κυνηγού, που στα νεανικά του χρόνια τουφέκισε ένα ζευγαράκι τρυγονιών...Το ένα έπεσε νεκρό...και το άλλο αιμόφυρτο και τραυματισμένο...σύρθηκε, σκέπασε με τη φτερούγα του το αγαπημένο του ταίρι...και ξεψύχησε!. Από τότε ο άλκιμος κυνηγός, ήτανε που μετανιωμένος δια παντός, παράτησε το κυνήγι!.. ( Γιατί σίγουρα, υπάρχουν φορές που αφυπνίζεται η συνείδηση...). Ουδέν κακόν - αμιγές καλού!..και η μετάνοιά του...προς μίμηση!..
Αι χελιδόνες!..
Ωστόσο...ήρθαν - ήρθαν « αι χελιδόνες! »...και τ΄ανθοστόλιστο άρμα της άνοιξης, ναί, το σέρνουν αυτές!.. κι΄είναι αυτές οι απ΄ όλους καλοδεχούμενες...κι΄είναι αυτές οι κοινωνικές, οι φιλόπονες, οι φιλόστοργες, με τη μέριμνα της επώασης και της παροχής της τροφής στ΄ανοιχτά στοματάκια των λαίμαργων νεοσσών τους... ρυθμιστές του οικοσυστήματος των εντόμων...εντομοκτόνες κι΄εντομοφάγες το ίδιο μαζί... Χελιδόνες!..οι δρομείς οι ακούραστες, οι ουρανοδρόμες... κι΄ήταν η Χελιδών κόρη του μυθικού βασιλέα Πανδάρεω ( εγγονού του Τριόπα γιού του Ηλίου - κι΄έχω φορές σχολιάσει το ηλιακό χωριουδάκι μας Τρούπι...), που τον εν λόγω Πανδάρεω απολίθωσε ο Ζεύς σε βράχο της ερημίας... και τούτες τις κόρες του - Χελιδόνα και Αηδόνα - τις μεταμόρφωσε σε πουλιά ( με καταλύτη και πάλι τις ζηλοτυπίες της Ήρας ), που όμως δεν είναι... παρά τα πετροχελίδονα των έρημων βράχων και τα αηδόνια τα καλλικέλαδα των ορέων και των δρυμών... Αλλά, είπαμε!..η Μυθολογία είναι η « επιστημονική φαντασία » της αρχαιότητας... αλληγορική, αινιγματική και μυστήρια... που πρέπει να τη διαβάζεις σωστά, να την κατανοείς και ερμηνευτικά να τη μεταφέρεις... Αλήθεια!..γιατί αναφερόμαστε κάθε φορά σε τούτους τους παλιούς - « αραχνιασμένους » μέσα στα παραμύθια μας βασιλιάδες;.. Μα είν΄ αυτές οι βασιλογενιές οι προϊστορικοί προγονοί μας και οι γεννήτορές μας, οι Χρυσογέννητοι κι΄Αργυρογένητοι κι΄οι άλλοι του Χαλκού και του Ηρωϊκού, του γένους του Σιδήρου - για να τινάξουμε τη σκόνη ( θέμα άλλωστε τόσο επίκαιρο!..) απ΄τα « Μουσειακά Αρχεία » του προπαππού μας Ησιόδου!...Κι΄αναρωτιέμαι: Αρχεία της χαμένης γνώσης;..Ίσως - αφού η άγνοια επέβαλε την κυριαρχία της στον καιρό μας, ως η πιο σίγουρη κατάσταση ( παγκοσμίως ) της ανθρωπότητας... ( Και το ΄λεγε ο Καβάφης... « Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα αντιλαμβάνονται ... ενώ εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί » )...
Ηλιακές προσεγγίσεις. Οι γυιοί Ηλιάδες
Κι΄ήτανε γυιός του Ήλιου και της Νύμφης Ρόδης ο Μάκαρ ( ή Μακαρέας ) που υπερθετικά μας συστήνεται τώρα ως Μάκιστος, κι΄ήταν ο Κάνδαλος ( απ΄αυτόν ονομάσθηκε το όρος Καντήλι ), κι΄ήτανε ο Τριόπας και ο Τενάγης-Τρίναξ και Θρίναξ ( τα ορεινά χωριά μας Τρούπι και Τράζι σχεδόν ταυτίζονται με αυτούς ), κι΄ήταν ο Κάρκαβος ( που τούτος πασιφανώς ταυτίζεται με τον ορεινό λευκολιθοφόρο Κάκαβο ), κι΄ήταν ο Άκτις ( το τοπόσημο radio σε λατινικούς χάρτες, που σημαίνει ακτίνες, λάμψη...χαρακτηρίζει την περιοχή της Κλεισούρας όπου το ομώνυμο Κάστρο - « Ακτινόκαστρο;..» ), κι΄όσο για τον έβδομο γυιό του Ηλίου - τον Όχιμο...έ! αυτός μας την « έσκασε » και πήγε κάτω στην Όχη της νότιας Εύβοιας...( όπου το υποτιθέμενο θηλυκό όνομα Όχη, κατά αρχαίους λεξικογράφους, αναφέρεται και αρσενικώς - ο Όχης, ήτοι ο Όχιμος, αυτός που οδηγούσε το άρμα του πατέρα του Ήλιου - μπορεί, ο Φαέθωνας, ή αλλού ο Απόλλωνας ο Ατύμνιος - αυτός προσεχώς θα μας χρειαστεί ).
Και οι Κόρες... Ηλιάδες κι΄αυτές!..
Ας ρίξουμε όμως την ίδια ματιά στην τοπωνυμιακή αναζήτηση και των θυγατέρων του Ήλιου - εφτά ήταν κι΄αυτές - που θρηνολογώντας τον κεραυνωμένο απ΄τον Δία αδελφό τους Φαέθοντα ( ειπώθηκε πως ήταν από άλλη Μάνα αυτός - την Ωκεανίδα Κλυμένη ), ευσπλαχνικός ο Ζεύς τις μεταμόρφωσε σε Κλέουσες Ιτιές με τα λογχοειδή φυλώματά τους γυρτά προς τα κάτω, όπως τα ασταμάτητα ποταμίσια τους δάκρυα!.. Κι΄ήταν η Λαμπετία ( Κάβο Λουμίτσα της Λίμνης - λάμπος, λουμπίνη, λαμπίτσα - όπου το σημερινό Φαναράκι του Άη-Χριστόδουλου ), κι΄ήταν η φωτεινή Φαέθουσα ( Φως, Φάσσα και Φάεσσα, Φάσηλις και Φασούλη - Ελύμνιο αγρωνύμιο, βόρεια της Χιλιαδούς - Ηλια-βούς - που βοσκούσαν τα ιερά κοπάδια βοδιών του Ηλίου - « Προφήτη Ηλία ». Να σημειώσω πως τα νομίσματα της αρχαίας Φασηλίδας έφεραν χαραγμένο τον Ήλιο, λεκτικά δε η φάσις είναι συνδεδεμένη με την ηλεκτρική ισχύ και το φως). Άλλη Κόρη του Ήλιου ήταν η Διωξίπη ( μ΄αναγραμματισμό και με μικρή παραφθορά = η Αιδηψός ) - κι΄ας συσχετίζουν άστοχα το πολεωνύμιο με το αιδοίο και τα ρωμαϊκά όργια οι πολλοί ( ενώ ο Αριστοτέλης, δίχως του είδους άκομψες εξηγήσεις αναφέρει την πόλη ξεκάθαρα πολύ πριν των Ρωμαίων, με το αρχαίο της όνομα ασχολίαστο ), κι΄ήτανε η Ηλία ( αυτή ταυτίζεται, πάλι ξεκάθαρα, με τ΄όμορφο χωριουδάκι μας - τα Ήλια, είτε και με τον Ήλιο - τον Οροβιαίο Απόλλωνα το Σεληναίο ), κι΄ήταν η Αιθερία ( που σηματοδοτεί το Τηλ-έθριο όρος ), κι΄ήταν ακόμη η Αίγλη και η Μερόπη ( που ιχνηλατούνται αναιμικά στα δυτικότερα του Τηλέθριου μικρο-ορωνύμια - Μεροβιγλί κ.α. )...
Προβληματισμοί...αλλά εύλογοι.
Σίγουρα, όλα τούτα μας παραξενεύουν και μας ξενίζουν...η λεκτική αποτύπωση ( ορθογραφημένη ή ανορθόγραφη ), η φωνητική συγγένεια που φορές ευκολύνει τη νοηματική, η εννοιολογική σημασία και το ομόρριζο των λέξεων που δηλοί κοινές προελεύσεις... όλα τούτα τα γλωσσολογικά και συγκριτικά, χρειαστά και σπουδαία στοιχεία - ιδιαίτερα τα γνωσιολογικά κ.α. που ξεφεύγουν των περιθωρίων της κειμενογραφικής μου και μόνον ενασχόλησης - μας οδηγούν σε τέτοιου είδους σχολαστικές έρευνες ( και πάντα σε κατά προσέγγιση ) πιθανές διαπιστώσεις. Και πώς να μη γίνει αυτό, αφού και ο βαθυνούστατος ( εν τη Ληψία σπουδάσας ) συμπατριώτης μας Καθηγητής Ιωάννης Βοϊατζής ( 1879 ) αναγράφει σχολαστικώς ( και ερμηνεύω την καθαρεύουσά του προς κατανόηση )...« πως και τα τοπικά ονόματα μερικά διετηρήθησαν αμετάβλητα, πολλά δε για πάντα εξηφανίσθησαν, ενώ άλλα μετεσχηματίσθησαν με μερική μεταβολή των γραμμάτων τους, όπως και με την ίδια των συμφώνων εναλλαγή...», προσημειώνοντας πως...« πάμπολλες λέξεις της αρχαίας μας γλώσσας παρεφθάρησαν συγκοπείσαι, ως υποστάσαι μεταβολάς πολλαπλάς...». Ωστόσο ο προσεκτικός ερευνητής, μπορεί μεθοδικά να αποβάλλει τα παραποιητικά παραπληρώματα που προσέθεσαν οι μακρόσυρτοι του ζόφου αιώνες και να φθάσει στον αληθινό πυρήνα του γεγονότος, ή του ερευνώμενου θέματος...
Προς τ΄ άστρα!..
Και γιατί όχι;.. Ζούμε πάππου προς πάππου σε προγονικά μας χώματα...αρρίφνητων - χιλιάδων χρόνων!..ενός περίφημου λαού που δημιούργησε έναν υπέροχο πολιτισμό πάνω στη γη.. Αυτός βοήθησε τη γνώση και τη σκέψη...αυτός άνοιξε μάτια και Πανεπιστήμια...αυτός περπάτησε τον άνθρωπο στη Σελήνη!.. Ξέρετε τι είχε πει ο « μετρ » της επιστημονικής φαντασίας Άρθουρ Κλαρκ σε κάποια φάση ορθολογικής εκτίμησης του Γήϊνου πνευματικού μας επιπέδου;.. Πως, αν συνέχιζε στον κόσμο μας ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός ( και δεν καταστρεφόταν )...σήμερα, θα ΄χαμε ταξιδέψει έξω κι΄απ΄το πλανητικό μας σύστημα ...προς τ΄άστρα!!..
Παράδοση : Η αρχαία Κληρονομιά!..
Έτσι, μη μας ξενίζουν πράγματα ( που έστω ιχνηλατικά - ως οι ενδείξεις ) έχουν περάσει κι΄αποτυπωθεί - και επιμένουν να βιώνουν ως τις μέρες μας. Εάν εμείς, στο σύντομο το βίο μας των εβδομήντα ή ογδόντα χρόνων ( ίσως και λίγο περισσότερο ), φιλοδοξούμε να διαιωνίσουμε τη μνήμη μας διαφορότροπα, με λείψανα και έργα και σημεία...σκεφθείτε πως θα ήταν δυνατόν να μην αφήσουνε τα χνάρια τους πίσω προγόνοι χιλιετιών και χιλιετιών πολλών... Αφήσανε...κι΄είναι κληρονομιές βαριές και μυστικές απ΄τον παμπάλαιο, τον προπατορικό μας κόσμο... Κόσμο παρωχημένο των καλών καιρών... κόσμο των χαλεπών καιρών - μακρόσυρτο - μοιραίων κατακτήσεων - και ημερών του ζόφου... αυτό που « πεπρωμένο του Έλληνα » ονόμασε ο λόγιος και που « καημό της Ρωμιοσύνης » βάφτισε ο Σεφέρης... Ναι!...ήταν αυτό που έκανε να ξεχαστούν οι γέφυρες και να κινήσουνε στη Χώρα μας όλα και πάλι απ΄την αρχή ( μόλις 200 χρόνια πριν! ), καθώς η Τουρκική κατάκτηση νέκρωσε την πολιτιστική και την πνευματική ζωή του τόπου μας. Και μείναμε ξεκρέμαστοι - δίχως υποδομές και εργαστήρια, δίχως αρχεία και βιβλιοθήκες, δίχως παιδεία, δίχως σχολεία, δίχως πανεπιστήμια...ταμεία άδεια, με ανύπαρκτα οικονομικά... Αυτή τη Χώρα ήρθε για να παραλάβει ο Καποδίστριας ( άντε κι΄ο Όθωνας )... με κάποιο στήριγμα παρήγορο και ηθικό, τις λαϊκές μας παραδόσεις, που ωστόσο ( έστω και τούτες ) αν πρόσεχε - μισέλληνας ο Φαλμεράϊερ - θα ΄βλεπε την ιστορική και κληρονομική συγγένεια του νεοέλληνα και των προγονικών ριζών.... Μα δεν την είδε!.. Γιατί, στοιχεία πάμπολλα - όπως και το σημερινό μας θέμα - που δένουν ακτωνύμια, κι΄ανθρωπωνύμια και ορωνύμια, φύση κι΄εξιστορήματα... που δένουν αποθησαυρίσματα σημερινά και λαογραφικά μ΄εκείνα της πανάρχαιας Μυθολογίας... είναι αυτά που μας κρατούν τη ράτσα μας σε μια ενότητα αδιάσπαστη, και γνήσια κι΄Ελληνική!.. Ρωτήσανε κάποτε τον Οδυσσέα Ελύτη, να πεί τη γνώμη του πάνω στο « φλέγον ζήτημα » το γλωσσικό ( αρχαίο, νέο, δημοτικής ή καθαρεύουσας ). Κι΄εκείνος θυμοσοφικά απάντησε...« Μα για ποιές γλώσσες μου μιλάτε;.. Εγώ μια γλώσσα ξέρω. Την Ελληνική!..»
Δ.Α. - « Ελύμνιος »